Sosyal Medya Uygulamaları [2023]

Sosyal medya uygulamaları; insanların sosyalleşebileceği, ürün alışverişinde bulunabileceği ve bilgilenebileceği ağlardır. İnsanların büyük bir çoğunluğu sosyal medyayı aktif olarak kullanır. En çok kullanılan sosyal medya uygulamaları arasında insanların ilgisini çekebilecek birçok özelliği içinde barındıran uygulamalar başta gelir. 

Peki 2023 yılında en çok hangi sosyal medya uygulamaları kullanılır? Bu uygulamaları kullanmaya dair motivasyon nasıl sağlanır? Sosyal medya ile kullanıcılar arasında mesafe olmalı mıdır? Yazı içinde bu noktalar açıklanacaktır.

Sosyal Medya Nedir?

Sosyal medya, elektronik iletişimi ifade eden bir kavramdır. Elektronik iletişimde insanlar sosyal medya araçlarıyla fikirlerini ve yaptıklarını paylaşarak diğerleriyle etkileşime geçer. Web sitesinin daha küçük versiyonu gibi olan sosyal medyalar elektronik iletişimin mikro hâlidir. Bu yönüyle telefonlardaki uygulamalar aracılığıyla herkes için kullanıma hazırdır. 

Sosyal Medya Nasıl Ortaya Çıkmıştır?

Tarihsel açıdan sosyal medyayı incelemek istediğimizde karşımıza çıkan ilk bilgilerden biri 1997 yılındadır. E-posta aracılığıyla kaydolunan bir Six Degrees isminde bir arayüz yaratılır. Bu arayüzde insanlar birbirleriyle mesajlaşma şansı yakalar. Ardından 2001 yılında Friendster ile birlikte bu sistem geliştirilir.

Web siteleri ve bloglar gibi farklı sistemlerin oluştuğu 2000’lerin başından itibaren sosyal network anlamında birçok gelişme de takip edilir. Blogger hizmetiyle Google 2003 yılında piyasaya girdikten sonra internet üzerinden iletişim daha da arttığını, insanların yönünün bu alana çevrildiğini görebilirsiniz. Günümüzde 5 milyardan fazla insanın elinde akıllı telefonların olmasıyla sosyal medya kavramı daha çok telefon uygulamaları üzerinden açıklanıp geliştiriliyor.

Sosyal Medya Uygulamaları Nelerdir?

Sosyal medya uygulamaları denildiğinde birçok insanın aklına neredeyse her gün insanların aktif olarak kullandığı Instagram, Twitter, Facebook ya da TikTok gibi uygulamalar gelir. Özellikle Türkiye’de bu uygulamalar çok sık kullanılır. Daha çok etkileşim almak, paylaşım yapmak, bilgilenmek, eğlenmek ya da influencerları takip etmek amacıyla bu uygulamaların kullanıldığı görülür. En çok kullanılan 10 sosyal medya uygulamaları şunlardır:

1. Facebook

Sosyal medya denildiğinde akla ilk gelen uygulamalardan biri olan Facebook, 2004 yılında Mark Zuckerberg ve Harvard Üniversitesi’ndeki diğer arkadaşları tarafından kuruldu. Günümüzde Meta platformları arasında yer alan Facebook’un 2021 verileriyle yaklaşık 3 milyar kullanıcısı olduğu kaydedilir. 

Facebook’ta insanlar profil oluşturarak gönderi paylaşıp diğer insanlarla etkileşim kurabilir. Diğerlerinin gönderilerini takip ederek özellikle iş alanında network edinebilir. Sosyal medya uygulamaları arasında en fazla bilinen uygulamalardan biri olan Facebook özellikle orta yaş ve üstü insanların sosyalleştiği bir alan hâline gelmiştir.

2. WhatsApp

WhatsApp Yahoo! çalışanları tarafından 2009 yılında kullanıcılara açılır. İlk başlarda bir mesajlaşma uygulaması amacı gütmeyen WhatsApp, kullanıcıların bu doğrultuda uygulamayı kullanmasıyla geliştiriciler tarafından mesajlaşma arayüzleri üzerine çalışılır. 2014 yılında 19 milyar dolar karşılığında Facebook tarafından, şimdi Meta, WhatsApp satın alınır. 

Şu anda 2 milyardan fazla kullanıcısıyla insanların birbirleriyle sesli ya da yazılı mesajlaşabileceği, görüntülü veya sesli konuşabileceği bir uygulama olan WhatsApp, Meta platformları arasında yer alır. İnsanlar tarafından birbirleriyle iletişime geçmek için en çok tercih edilen uygulamadır.

3. YouTube

Şubat 2005’te ABD’nin Kaliforniya eyaletindeki PayPal çalışanları tarafından video paylaşma platformu olarak açılır. Kasım 2006’ta ise Google tarafından 1,65 milyar dolara satın alınır. O zamandan beri Google bünyesi altında olan YouTube 2,2 milyar kullanıcısına şu özelliklerini sunar:

• Youtube içinde profil oluşturup video paylaşabilirsiniz.
• Diğerlerinin videolarını takip edip beğenide bulunma, yorum yapma ve onların kanallarını takip etme gibi etkileşimde bulunabilirsiniz.
• Yalnızca eklenen videoları değil canlı videoları da YouTube üzerinden izleyebilirsiniz.
• Takip ettiğiniz hesapların yeni videoları geldiğinde bildirim alma özelliğiyle haberdar olabilirsiniz.
• İzlemekten ya da dinlemekten keyif aldığınız videoları listeleyebilir, daha sonra izlemek için de kaydedebilirsiniz.
• YouTube Müzik ile müziklerinizi listeleyerek Spotify gibi dinleme şansı yakalayabilirsiniz.
• YouTube Premium üyeliğiyle YouTube ve YouTube Müziği uygulama olarak video açık değilken arka planda oynatabilir, reklamları engelleyerek aralıksız takip edebilirsiniz.

4. Instagram

Kevin Systrom ve Mike Krieger tarafından 2010 yılında açılan Instagram, şu an Meta Platformları arasında yer alır. Fotoğraf, video, hikâye ve reels paylaşma özelliklerinin yanı sıra insanların gelen kutusu üzerinde birbirlerine bu içerikleri atabileceği sosyalleşme alanları da Instagram aracılığıyla yürütülür. 

2,2 milyar kullanıcıya sahip olan Instagram’ın, canlı yayınlarıyla da yakın dönemde ön planda olduğu görülür. Canlı yayınlarda başta kullanıcının tek başına olduğu ve ikili ekran oluşturamadığı bir arayüze sahipken şu an birden fazla kullanıcının aynı anda canlı yayında olabileceği arayüz çalışmalarının sonucu olarak aktif bir kullanım fırsatı sunar.

5. TikTok

Video içeriklere odaklı bir şekilde arayüzünü tasarlayan ve video çekmeye teşvik eden TikTok, Douyin adlı bir Çinli tarafından 2017’de piyasaya sunuldu. Dünyada en hızlı gelişen uygulamalar arasında yer alan TikTok, Google’da da sıkça araştırılan bir site hâline geldi. Bu yönüyle video içerik üzerine diğer uygulamalara büyük bir ilham kaynağı oldu.

TikTok içinde 0-3 dakika aralığında video paylaşabilir, trend olan videoları görebilir ve onlara tepki videoları çekebilirsiniz. Aynı zamanda bazı sesleri kullanarak farklı videolar çekme şansı da sunar. TikTok içinde yalnızca video çekme yoktur, birçok filtre özelliğiyle sesinizi, yüzünüzü ve etrafınızdaki objeleri değiştirebilirsiniz. Günümüzde 1 milyar kullanıcısı olan TikTok yakın zamanda kullanıcı sayısını da katlayarak en çok kullanılan uygulamalarda ilk sıralarda yer alacak gibi duruyor.

6. Telegram

Mesajlaşma, sesli ve görüntülü görüşme gibi seçenekleriyle Telegram da WhatsApp gibi bir uygulamadır. Özellikle telefon numarasını gizleyerek insanlarla mesajlaşma imkânı sunmasıyla tercih edilir. Günümüzde 500 milyon kullanıcı tarafından kullanılır. 2014 yılında piyasaya sürülen bu uygulama içinde insanlar, birbirlerine büyük dosyaları ilgili formatta gönderebilir. 

WhatsApp’ta dosya gönderirken yalnızca PNG ve PDF formatları şeklinde gerçekleşebilir. Diğer formatlarda bozulma ya da direkt o dosyayı göndermeme durumları yaşanır. Telegram’da ise gönderilmek istenen formatta herhangi bir sorun olmadan karşı tarafa iletebilirsiniz.

7. Twitter

2006 yılında Jack Dorsey, Noah Glass, Biz Stone ve Evan Williams tarafından kurulan Twitter, insanların içeride tweetler aracılığıyla iletişime geçmelerini sağlayan sosyal medya uygulamasıdır. Twitter 25 Nisan 2022 yılında 44 milyar dolara Elon Musk tarafından satın alınır. Bu olay dünya çapında büyük bir ses getirmiştir.

Twitter, trendlerin takip edildiği, gündemdeki olayların öne çıktığı, insanların bir durumu ifade etmek için kullandığı bir araçtır. Video, yazı ya da görsel paylaşımı yapılsa da daha çok yazı odaklı bir platformdur. Önceden 140 karakterli tweet sınırı 2017 yılından itibaren 280 karakter şeklindedir. Aynı zamanda son dönemde ortaya çıkan bir özellik de sesli sohbet odalarıdır. Birçok kullanıcı Twitter Space özelliğiyle sesli odalara katılarak konuşabilir ya da dinleyici olarak durabilir.

8. Reddit

Reddit, ev arkadaşı olan Steve Huffman ve Alexis Ohanian ile Aaron Swartz tarafından 2005 yılında kuruldu. 2006 yılında insanların kullanımına açıldı. Amerika Birleşik Devleri’nde Reddit’in diğer sosyal medyalar arasında daha sık kullanımı tercih edilir. İçerisinde oluşturulan sublarla özellikle niş konularda paylaşım yapabilme, diğerleriyle bunlar üzerinde konuşabilme ve sosyalleşebilme imkânı sunar.

Eğlenme, tartışma, bilgi alma ve belirli bir konuyu takip ederek gündemden haberdar olma gibi seçenekleriyle Twitter ile benzerlik gösteren özelliklere sahiptir. Aynı zamanda uygulama içinde diğer insanlarla mesajlaşabilme ve grup kurabilme özellikleri de yer alır. Günümüzde 430 milyon kullanıcı tarafından kullanılır.

9. Linkedln

Mayıs 2003’te iş ve istihdam odağıyla ABD’de kurulan Linkedln, insanların profesyonel alanda network oluşturmaları için kuruldu. Linkedln içinde insanlar öz geçmişlerini ekleyebiliyor, hedeflerini yazabiliyor ve kariyer için başvurularda bulunabiliyordu. 2016 yılında Mikrosoft tarafından satın alınmasının ardından birçok özelliği geliştirilerek 774 milyondan fazla kullanıcıya ulaştı.

Linkedln aracılığıyla şunları yapabilirsiniz:

• Kendi alanınızdan ve farklı alanlardan insanlara ulaşarak network kurabilirsiniz.
• Öz geçmişlerinizi Linkedln tarafından sunulan taslakla hızlı bir şekilde doldurarak profil oluşturabilirsiniz.
• Video, fotoğraf ya da metin gibi paylaşımlar yapabilirsiniz. Bu paylaşımlarda gittiğiniz bir semineri, aldığınız belgeyi ya da ortak bir projeyi duyurabilirsiniz.
• Diğerleriyle mesajlaşma ve görüşme yapabilirsiniz.
• Beğeni, yorum ve takip etme gibi özelliklerin yanı sıra Linkedln içinde "bağlantı kur"a tıklayarak network ağına istediğiniz kişileri karşı taraf da isteğinizi kabul ettiğinde ekleyebilirsiniz.
• Premium özelliğiyle diğerlerinin profilini incelediğinizde sizin baktığınız Linkedln tarafından gizlenir.
• Yerel ya da global alanda iş başvurusu yapma, iş ilanı açma, etkinlik oluşturma ya da insanları davet gibi özelliklerinden yararlanabilirsiniz.

10.Quora

2009 yılında Facebook çalışanları Adam D'Angelo ve Charlie Cheever tarafından geliştirilen Quora, 2010 yılında kullanıma açılır. İnsanların akıllarına bazı spesifik ya da genel konularla ilgili sorular gelebilir. Bu soruları Quora aracılığıyla sorarak içerisinde bulunan uzmanlarla ve diğer kullanıcılarla paylaşabilirsiniz. Sorunuza en doğru ve etkili yanıtı bulmanız mümkündür.

Soru-cevap formatında yanıtlara bakarken ya da bir soruya cevap verirken diğerleri tarafından bu cevaplara oylamalar yapılır. Özellikle iyi yanıtlar kullanıcılar tarafından ön plana çıkartılır. Böylece sorunuza en yakın cevabı bu şekilde ayırt etme şansı yakalayabilirsiniz.

Sosyal Medya Uygulamaları Neden Önemlidir?

Milyarlarca kullanıcının yer aldığı sosyal medya uygulamaları, günümüzde birçok konunun en yoğun şekilde konuşulduğu ve içeriklerin paylaşıldığı alanlardır. Bu yönleriyle insanlar sosyal medya uygulamalarından kaçınmakta güçlük çeker. Bir şekilde bu uygulamalar aracılığıyla diğerleriyle etkileşime geçmek durumunda kalırlar. Özellikle pandemiden sonra internet kullanımı, evden çalışma ve sosyalleşmenin video görüşmelerle sağlanması; insanların buradaki aktifliğini de artıran faktörlerdendir.

Sosyal medyalar, yalnızca insanların etkinliklerini sürdürecekleri alanlar değildir. Şirketlerin/start-upların burada aktif olarak ürün satışı yapmalarını sağlayan bir pazaryeridir. Instagram gibi sosyal medya platformları, influencerlar aracılığıyla ürünlerin tanıtıldığı, insanların alışveriş yaptığı ya da buralardan diğer alışveriş sitelerine yönlendirildiği alanlarlar hâline gelmiştir. Bu açıdan sosyal medya şirketlerin odak noktasıdır.

Şirketler ya da start-uplar sosyal medyada nasıl gelişebilir?

Sosyal medyalarda kimlik oluşturmak e-ticaret için de bir araçtır. İnsanların yoğun olarak kullandıkları uygulamalar içinde paylaşımlar yaparak, onlarla etkileşime girerek ve bunu ara vermeden devamlı sürdürerek bir düzen oluşturup sosyal medyada var olabilirsiniz. Özellikle bir şirket veya start-up için sosyal medyalarda süreklilik üzerine çalışılan önemli bir konudur. 

Paylaşım yaparken yalnızca kendi hesabınızla değil, influencerlar aracılığıyla da ürün ya da hizmetinizi tanıtarak sayfanıza yönlendirme yapabilirsiniz. Oluşturduğunuz kampanyalarla ya da çekilişlerle de diğer kullanıcılardan da sayfanıza etkileşim alabilirsiniz. Sosyal medyalar içerisinde bulundurdukları araçlarla birçok şekilde kullanım olanağı sunar.

Sosyal Medya Uygulamaları Zararlı Mıdır?

Sosyal medyanın insanlar üzerinde birçok olumlu etkisi olsa da zararlı yönleri de vardır. Özellikle sosyalleşmenin dijital alana taşınmasıyla birlikte birçok insanda bu yönler daha belirgin hâle gelmeye başlamıştır. Özellikle şu durumlar çok fazla sosyal medya kullanımıyla ortaya çıkabilir: 

• Diğerleriyle yüz yüze gelinmemesi gibi durumlar bazı insanlarda sürekli hâle gelir. Dışarıda diğerleriyle olmaya dair kaygılar artabilir.
• Sürekli uygulamalara ve ekrana bakıldığında onlara karşı bağımlılık gelişir. Bu bağımlılık; sürekli telefona bakma, bildirimleri ve mesajları kontrol etme, sosyal medyalardan uzak durulduğunda korkunun, kaygının ve stresin artması gibi durumlarla seyredebilir.
• Sosyal medyalarda özellikle çocuklar uygunsuz içerik ve görüntülerle karşılaşabilir. Bazı mahremiyet içeren konuları sosyal medyalardan öğrenmeleri onlar üzerinde travmatik etki yaratabilir. Aynı zamanda uygulamalar aracılığıyla istismara maruz kalabilirler.
•  Sosyal medyada siber zorbalıkla karşılaşmak mümkündür. Siber zorbalık, elektronik iletişim araçlarıyla dışlanmak, hakarete maruz kalmak ve tehdit edilmek gibi şekillerde ortaya çıkan zorbalıktır. Kişileri psikolojik olarak kötü etkiler.
• Dış görünüme dair kaygılar artabilir. Özellikle paylaşılan fotoğrafların ve videoların estetik bir görünümde olması kişilerde estetik kaygıları da tetikleyen bir durumdur. Kiloya ve fiziksel görünüme dair sosyal medyalarda ideal bir görünüm yaratılır.
• Gündemdeki bir bilginin çok hızlı bir şekilde diğerine iletilmesiyle yalan haberler de yayılır. Bu da insanların doğru bilgiye ulaşma süreçlerini uzatır. Aynı zamanda linç kültürü de sosyal medyada hızlı bir şekilde yaratılabilir. İnsanlar birbirlerine karşı yüz yüze geldiklerinden daha fazla öfkeli ya da kızgın olabilir.
• Linkedln gibi sosyal medya uygulamaları insanların yaptıklarını paylaştıkları alanlardır. Burada bazı paylaşımlar normalden daha fazla abartılarak ifade edilir. Bu da diğerlerinde yetersizlik hissini tetikleyebilir.

Sosyal Medya Uygulamalarını Daha Sağlıklı Kullanmak İçin Ne Yapılmalıdır?

Sosyal medya uygulamaları bir noktadan sonra bağımlılık yapan, fiziksel ve psikolojik sağlığı olumsuz etkileyen bir yere gelebilir. Her şeyde olduğu gibi sosyal medyaları da kararında kullanmak önemlidir. Buralarda vakit geçirmek yerine diğer insanlarla bir araya gelebileceğiniz etkinlikleri tercih edebilirsiniz. Bunun için özellikle çocuklar ve yetişkinler adına farklı yöntemler vardır. 

Çocuklar için sosyal medya kullanımı

Çocuklar da her ne kadar maruz bırakılmak istenmese de bir şekilde sosyal medyayla karşı karşıya gelir. Aynı zamanda orada yer alan içeriklere ve kişilere karşı merak duygusu içinde de olabilirler. Bu yüzden sosyal medyadan tamamen mahrum bırakmak yerine kısıtlı bir sosyal medya kullanımı çocuklar için de sağlanabilir.

Çocuk için sosyal medyalar saat olarak kısıtlandığında, çocuğun bu uygulamayı ebeveynlerinden de görmesi gerekir. Özellikle çocuğun sizin yanınızda bu kullanımı gerçekleştirmesi herhangi bir olumsuz durumda direkt müdahale etmenizde etkili olacaktır. Çocuk için kısıtlayıcı bir şekilde uygulamaları ayarlayarak en fazla 1-2 uygulama ile kullanmasına izin verebilirsiniz.

Yetişkinler için sosyal medya kullanımı

İşlerinizin büyük bir bölümünü sosyal medya uygulamalarıyla yürütüyor olabilirsiniz. Bunun yanı sıra dinlenme alanlarınızda bu uygulamalara bakabilirsiniz. Bir şekilde sürekli maruz kalınan sosyal medya uygulamalarına özellikle günün belirli saatlerinde bakmamak önemlidir. Özellikle iş aralarında sosyal medya hesaplarına bakmak yerine onlardan daha uzak durabileceğiniz kitap okuma veya yürüyüş gibi etkinlikleri tercih edebilirsiniz.

Sosyal medyalarda olumsuz içerikleri paylaşan hesapları takip etmeyerek ve bazı kelimeleri engelleyerek ana sayfa akışınızı iyileştirebilirsiniz. Özellikle Twitter gibi uygulamalar sizin yakın çevrenizin takip ettiklerini de önünüze çıkararak bazen hiçbir alakanızın olmadığı konularla karşılaşabilirsiniz. Bu durumları önlemek için kelime engelleyici özelliklerle o içeriği hiçbir şekilde görmeme şansı edinirsiniz.