Demuraj Nedir? Demuraj Bedeli Nasıl Hesaplanır?

Kıyılardaki limanlar aracılığıyla gerek ülke içinde gerekse ülkeler arasında ticaret sağlanır. Bu ticaret sağlanırken gemilerin yanaşması ve malların tamamının indirilmesi gibi bazı süreçler vardır. Limanda oluşan trafiği daha düzenli kılabilmek bu süreçler özelinde kurallar belirlenir. Geminin nasıl bir alana ihtiyaç duyduğu, kaç tane konteyner indirmesi gerektiği ve bunların ortalama kaç saat süreceği önceden tahminen belirlenir. Geminin trafiğe uyarak hareket etmesi ile limanda bir düzen oluşacaktır. Fakat gemi belirlenen süre içinde kıyıya yanaşmadığında ve indirme süresini aştığında kurala uyulmadığı görülür. Bu durumlarda demuraj uygulanır. Demuraj, limana gelen gemideki mallar için belirlenen boşaltım süresinin aşılması ile bir para cezası ödenmesini ifade eder.

Bu yazı içinde demurajın ne olduğuna aşağıdaki başlıklar aracılığıyla değinilecektir:

• Demuraj nedir?
• Demuraj bedeli nedir?
• Demuraj bedeli nasıl hesaplanır?
• Demuraj masrafı gider olarak gösterilir mi?
• Demuraja neden olan durumlar nelerdir?

Demuraj Nedir?

Deniz yolları aracılığıyla dış ticaret gerçekleştiren firmaların karşılaştığı bir kavram olan demuraj, gemi için belirlenen sürenin aşılması durumunda uygulanan bir cezadır. Demuraj hem bir ceza hem de bir masraf olarak şirketler tarafından değerlendirilir. Bu duruma yol açan etkenler arasında limana varış süresinin aşılması ve malların limanda daha fazla sürede indirilmesi vardır.

Gemi, belirlenen süreyi açtığında taşıtan firmanın ödemesi gereken bir demuraj bedeli ortaya çıkar. Aynı zamanda her gemi için bir süre belirlendiği için geminin kıyıda birkaç gün daha beklemesi gerekebilir. Bu durumlarda bekleme süreci için de ayrıca bir bedel vardır. Hem mallar geç ulaşır hem de geminin programı büyük ölçüde aksamış olur.

Demuraj Bedeli Nedir?

İthalat sürecinde taşıyıcı firma ile ithalatçı firma arasında bir sözleşme imzalanır. Bu sözleşme kapsamında hem taşınan malların korunması hem de taşıyıcı firmanın yol güzerhâhı belirlenir. Deniz yolu aracılığıyla yapılan ithalat süreçlerinde taşıyıcı firmanın limana ne zaman yanaşacağı, kaç saatte malları indireceği ve ne zaman kalkacağı da sözleşme içinde yer alır. Taşıyıcı firmanın bu süreler içinde gelmemesi ve limandaki indirme süresini aşması durumunda ithalatçı firma sözleşmeye göre demuraj bedeli ödemekle sorumlu olacaktır.

Demuraj bedeli nasıl hesaplanır?

Demuraj hesaplama birçok etkene göre farklılık gösterir. Bu etkenler arasında; gemi içinde olan konteyner sayısı, konteyner çeşiti ve limandaki bekleme ve kalkış süresi vardır. Ayrıca tanınan ek süre de bilinmelidir. Bunlar üzerinden süre aşıldığında demuraj hesaplama yapılır. 

Demuraj hesaplamada ilk bakılan nokta gecikilen gün sayısıdır. Gemi eğer geciktiyse gecikilen gün sayısı ve geminin limandan ayrıldığındaki gün baz alınır. Geminin önceden belirlendiği günler dışında orada olması durumunda gün başına bir demuraj masrafı ortaya çıkar. 

Demuraj masrafı gider olarak gösterilir mi?

Demuraj masraflarını ödeyen firmaların aklında bunların gider olarak gösterilip gösterilmediği ile ilgili soru işaretleri olabilir. Taşıtan şirket açısından demuraj masrafları navlun gideri olarak kanunda belirlenmiştir. Dolayısıyla gider gösterilerek muhasebeleştirilmesi mümkündür. 

Demuraja Neden Olan Durumlar Nelerdir?

Demuraj masrafları birçok farklı nedenden kaynaklı olarak ortaya çıkabilir. Bu sebeple ithalatçı firmalar, taşıyıcı firmayı seçerken özenli olmak durumundadır. Doğru bir şekilde karar verilmeyen taşıma süreçleri her iki taraf için de zorlayıcı olur. Demuraja neden olan durumları şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Gemi ile taşınan eşyaların indirilme sürelerinin iyi bir şekilde hesaplanması gerekir. Firmalar taşıyıcı seçerken dikkatli olmalıdır. Konteyner sayısı ve çeşidine göre indirme süreleri özenle hesaplanmalıdır. Ancak bu şekilde demuraj masraflarının önüne geçilebilir. Fakat indirme ve limandan çıkış süreleri iyi bir şekilde hesaplanmadığında bu masraflarla karşı karşıya kalınabilir.
• Yurt dışından deniz yolu ile gelen bir gemi limana yanaştığında, eğer gümrük işlemleri önceden halledilmediyse bu işlemlerle uğraşılır. Gümrük işlemleri uzun sürdüğünde ise eşyaların indirilme süresi aşılabilir. Bu durum demuraj masraflarına yol açabilir.
• İthalat yapılan lokasyonlar birbirlerine yakın olduğunda eşyalara ait evraklar, geminin limana varış sürecinden daha sonra firmaya ulaşabilir. Böyle bir durumda firma evraklara sahip olmadığı için indirme işlemlerini gerçekleştiremez. Geminin serbest dolaşma süresi aşıldığında demuraj masrafları ortaya çıkar. Bu sebeple yakın lokasyonlarda böyle durumlarla karşılaşılmaması için önlem alınmalıdır.