Multidisipliner Yaklaşım Nedir? Nasıl Uygulanır?

Geçmiş zamanlarda henüz teknoloji ve bilim alanındaki gelişmeler çok fazla değilken bir konuya yaklaşan uzmanlar genelde her alanda uzman olan kimselerden oluşuyordu. Kısıtlı bilgiler, hızlıca öğrenilebilir uygulanabilirdi. Günümüze gelen noktada ise özellikle Sanayi Devrimi sonrası teknolojide çığır açıcı gelişmeler oldu. Gerek çalışma şeklimiz gerekse de yaşama biçimimiz büyük ölçüde bu teknolojilerle değişti. Ardından tıp alanında yapılan çalışmalarla insanların sağlık açısından daha avantajlı konuma gelmeleri sağlandı. Yaşam ömrü uzadı, salgın hastalıklar tedavi edilebildi ve ölüm riski oluşturacak durumlar bu gelişmelerle azaltıldı. Bilimin her alanında gerçekleşen bu gelişmeler ile uzmanlıklar da farklı kollara ayrıldı. Doktorlar, bilim insanları, mühendisler ve daha birçok alandaki kişiler özel noktalara odaklanarak uzmanlık geliştirdi. Multidisipliner yaklaşım için zemin oluşturan bu gelişmeler, artık tek bir uzmanın her alanda uzman olamayacağını gösterdi. Dolayısıyla bir konu ele alındığında multidisipliner yaklaşımla her disiplinden uzmana ihtiyaç duyulmaya başlandığını söylemek mümkündür. Ayrıca bu uzmanlar farklı bilgiler öğrenerek yaklaşımlarını destekleyebilir.

Yazı içinde genel hatlarıyla bahsettiğimiz bu multidisipliner yaklaşımın ne olduğuna, nasıl uygulandığına ve neden önemli olduğuna aşağıdaki başlıklarla değineceğiz:

• Multidisipliner ne demektir?
• Multidisipliner yaklaşım nedir?
• Multidisipliner yaklaşım nasıl uygulanır?
• Multidisipliner çalışan ve ekip nedir?
• Multidisipliner ekipte liderin tutumu nasıl olmalıdır?
• Multidisipliner yaklaşım neden önemlidir?

Multidisipliner Ne Demektir?

"Multi" ve "disiplin" kelimelerinin bir araya gelmesiyle oluşan multidisipliner, kelime anlamı olarak "çok branşlı" karşılığına gelen bir kavramdır. Genellikle bir konu özelinde bakış açısını veya yaklaşımı ifade edebilmek amacıyla bu kavram bir ön sıfat olarak öne çıkar. Kişinin bireysel olarak ya da kişilerin organizasyonel olarak nasıl bir tutum sergilediği bu kavramla ifade edilebilir.

Multidisipliner Yaklaşım Nedir?

Belirli bir konu hakkında araştırma yürüten bir kişinin ya da ortak çalışma yapan kişilerin, o konuya tek bir alandan değil farklı alanlardan bakması multidisipliner yaklaşım olarak ifade edilir. Teknoloji alanında gerçekleşen gelişmelerle kendi branşının dışında uzmanlıklar alan ve bunları bir araya getirebilen bireyler vardır. Bu bir araya getirme durumuyla asıl uzmanlıklarını multidisipliner yaklaşım ile daha etkili hâle getirebilirler. 

Bireysel düzeyde gerçekleşen multidisipliner yaklaşımın yanı sıra kurumsal şirketlerin de farklı departmanlarda çalışan kimseleri ortak çalışmalarda birleştirdiği görülebilir. İş bölümü yapılarak her departman kendi uzmanlığında çalışır ve yeniden bir araya gelinerek farklı uzmanlıklar birleştirilerek ilerlenir. Bu da organizasyonel multidisipliner yaklaşım işlevini gösteren bir durumdur.

Multidisipliner Yaklaşım Nasıl Uygulanır?

Multidisipliner yaklaşım uygulanırken her ne kadar etkili sonuçlar alınması beklense de planlı ve düzenli gerçekleşmediğinde bu sonuçlara ulaşmak güç olur. Dolayısıyla belirli bir uygulama adımlarını takip etmek elzemdir. Bu adımlar şu şekilde ifade edilebilir:

• Bireysel düzeyde ya da organizasyonel düzeyde multidisipliner yaklaşımı uygulamak isteyebilirsiniz. İlk olarak hangi alanda bu yaklaşımı kullanacağınızı netleştirmeniz gerekir.
• Ardından eğer bireysel düzeyde bu yaklaşımla hareket etmek istiyorsanız hangi alandan faydalanarak asıl alanınıza katkı sağlamak istediğinize karar verebilirsiniz. Bunlar ikinci ya da üçüncü alanlar olabilir. Örneğin hukuk üzerine bir uzmanlığınız varsa tarih alanıyla kendi alanınızı birleştirerek bir duruma yaklaşım geliştirebilirsiniz.
• Multidisipliner yaklaşımın organizasyonel olarak uygulanması isteniyorsa daha çok kurumsal şirketlerin yapılandırılmasından yola çıkılır. Burada şirketin farklı departmanlarıyla belirli bir olay üzerine görüş geliştirilebilir. 
• Organizasyonel olarak uygulanan multidisipliner yaklaşım ayrıca pazarlanan ürün ya da hizmet için oldukça etkilidir. 
• Şirketlerin hangi alanlarda eksiklerinin olduğunu net bir şekilde belirlemek için bu yaklaşımdan faydalanılabilir.
• Uygulama esnasında hiyerarşi yapılmamalıdır. Her departman dinlenilmeli, bu departmanlar dinlenildiği esnada liderlerin etkili notlar alması gerekir. Bu sayede sorunu ya da gelişim gösterilmesi gereken alanı tespit etmek çok daha hızlı gerçekleşir.
• Yalnızca bir soruna yönelik değil bir proje üretmek ya da geliştirmek amacıyla da multidisipliner yaklaşımla hareket edilebilir. Günümüzde hâlihazırda bu yaklaşımın ne kadar etken olduğu görülür. Proje geliştiren kişilerin ne kadar farklı alanlardan olurlarsa o kadar yenilikçi fikirler ürettikleri fark edilebilir.
• Sivil Toplum Kuruluşları ve dernekler özellikle bu yaklaşımla hareket eder. Hem teorik anlamda çalışmalarına kaynaklar ararken hem de pratik anlamda sahada aktif olmak multidisipliner yaklaşımın uygulandığını gösteren örnekler arasındadır.

Multidisipliner Çalışan ve Ekip Nedir?

Multidisipliner çalışan, bireysel düzeyde birden fazla alandan uzmanlığa sahip olan, güncel gelişmeleri takip eden ve ekip çalışmasına kolayca uyum sağlayabilen çalışandır. Bu çalışanlar tek bir uzmanlık geliştiren çalışanlara göre daha etkili sonuçlar yaratabilme özellikleriyle öne çıkabilir. Multidisipliner yaklaşımla oluşturulmak istenen bir ekip ise bu çalışanları içermeyi tek bir uzmanlığı olan kişilere göre daha çok tercih etme eğilimi gösterir.

Multidisipliner ekip yapısında kişilerin mutlaka bilgi seviyelerinin yüksek olması gerekir. Bilmedikleri bir alanda araştırma yapabilme ve hızlı bir şekilde doğru sonuçlara ulaşabilmeleri de ekip yapısında etkendir. Yani kişiler araştırma yöntemlerine hakimdir. Bu kişiler okuduklarını etkili okur, anladıklarını özet geçebilir ve ekip arkadaşlarına her alanda destek olabilme yeteneğine sahiptir. İstatistiki verileri analiz ederek ekibin odaklandığı durumlarla ilgili önemli aksiyonlar alabilirler.  

Multidisipliner Ekipte Liderin Tutumu Nasıl Olmalıdır?

Multidisipliner çalışanlardan oluşan bir multidisipliner ekip için lider önemli bir konumdadır. Diğer çalışanların uzmanlık alanları hakkında bilgi sahibi olması ve her birini yakından tanıması gerekir. Böylece gereken noktalarda hızlıca aksiyon alabilir. Ayrıca kişilerin öneri ve beklentilerini dinlemeli, herhangi bir hiyerarşi oluşturmadan ekip içi iletişimi güçlü tutmalıdır. 

Lider aynı zamanda projenin ya da geliştirilmesi amaçlanan bir etkinliğin her aşamasından sorumludur. İyi bir şekilde organizasyon gerçekleştirerek projenin noktalarına doğru multidisipliner çalışanları yerleştirir. Bu sayede etkinlik ya da proje daha sistematik bir ilerleyişle sürdürülür. Lider gerek sahada gerekse teorik alanda planlamalar yapar ve takibini sağlar. Herhangi bir sorun tespit ettiğinde ekip arkadaşlarını o soruna yönelterek birlikte gidermek için çabalar.

Multidisipliner Yaklaşım Neden Önemlidir?

Günümüzde benzer alanlarda yığın oluşturan birçok şirket ve proje faaliyetleri yürüten gruplar vardır. Bu şirketler ve gruplar, kendi aralarında rekabet ederek öne çıkmayı ya da etkili projeler geliştirmeyi amaçlar. Multidisipliner yaklaşımın neden önemli olduğu ise tam burada öne çıkar. Diğer şirketler arasından sıyrılmak, daha özgün niteliklerle öne çıkmak ve etkili çözümler üretmek için multisipliner yaklaşım çok önemlidir. Şirketin pazarladığı ürün ya da hizmete ilişkin bu yaklaşımla birlikte etkili inovatif çözümler üretebilmek mümkündür. Bu sayede hedef kitlenin beklentilerini karşılayacak ürünler ya da hizmetler geliştirilmiş olur. 

Bilimsel çalışmalarda multidisipliner yaklaşım uygulamaları özellikle çalışmanın projelendirme noktalarında oldukça işlevseldir. Ayrıca referans verirken birçok kaynağın olması nedeniyle farklı alanlara atıflar yapmak, o alanlardan düşünmek daha iyi bir çalışma ortaya koymayı etkiler. Kişi ya da kişiler kendileri bir uzmanlık daha alarak ilerleyebildikleri gibi farklı uzmanlarla bir araya gelerek de çalışabilirler. Bu sayede bilimin çok yönlülüğü öne çıkabilir. Ayrıca henüz alanyazında olmayan çalışmaların önü açılmış, kişilerin farklı fikirler geliştirebilme ve planlayabilme imkânı doğmuş olur. Var olanı tekrar etmek yerine birçok bilim dalının bir araya gelmesiyle projeler daha yenilikçi ve çağın şartlarını değiştiren nitelikte tasarlanabilir.